πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις

ΠΛΑΓΙΕΣ  ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ  ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

¥     Πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις ονομάζονται οι δευτερεύουσες ονοματικές που εξαρτώνται από ένα ρήμα συμπληρώνοντας το νόημά του, και εκφράζουν ερώτηση σε πλάγιο λόγο.

¥     Είναι κατά κανόνα προτάσεις κρίσεως ή επιθυμίας.

Παίρνουν άρνηση οὐ ή μή.

Πώς εισάγονται:

Ë  Ολικής άγνοιας: δηλαδή αυτές που δέχονται ως απάντηση ναι ή όχι

Π.χ  Ἐρωτᾷ εἰ ἦλθον οἱ πρέσβεις

όταν είναι απλές με το ερωτηματικό εἰ

και όταν είναι διπλές με      εἰ-ἢ,  εἲτε-εἲτε,  πότερον-ἢ.

Ë  Μερικής άγνοιας: δηλαδή αυτές που δέχονται κάθε άλλη απάντηση εκτός από ναι ή όχι, 

Ερωτηματικές αντωνυμίες: τίς ; ποῖος; πόσος; πότερος; πηλίκος

Ερωτηματικά επιρρήματα: ποῦ; πῶς; πόθεν; πότε; ποσάκις;

Αναφορικές αντωνυμίες: ὅς, ὁποῖος, οἷος κ.τ.λ.

Αναφορικά επιρρήματα: ὅπου, ὁσάκις, ὅπως κ.τ.λ.

Από τι εξαρτώνται-συντακτικός ρόλος:

1. Από ρήματα λεκτικά γνωστικά, αισθητικά.

π.χ. ἐρωτῶ, ἀπορῶ, θαυμάζω, σκοπῶ, λέγω, δείκνυμι, αἰσθάνομαι, γιγνώσκω, ἐπιμελοῦμια, φυλάττομαι κ.τ.λ. και από λέξεις ή φράσεις παρόμοιας σημασίας, ως αντικείμενά τους.

δήλωση, αποκάλυψη, γνώση (οἶδα, γιγνώσκω, δείκνυμι κ.λ.π.)

σκέψη, φροντίδα, προφύλαξη, πράξη (σκοπῶ, σκοποῦμαι, ἐπιμελοῦμαι,)

2. Από απρόσωπα ρήματα ή εκφράσεις παρόμοιας σημασίας με τα παραπάνω ρήματα (φανερόν ἐστιν, ἀφανές ἐστιν, ἀπόρως ἒχει κἂ.)  ως υποκείμενά τους.

3. επεξήγηση σε δεικτική αντωνυμία, συνήθως, ουδετέρου γένους

Πώς εκφέρονται:

Με τις ίδιες εγκλίσεις που εκφέρονται και οι ευθείες ερωτήσεις:

¥     οριστική, δηλώνει το πραγματικό.

¥     Δυνητική Οριστική (οριστική ιστορικού χρόνου + δυνητικό ἄν), δηλώνει το δυνατό να γίνει στοπαρελθόν ή το αντίθετο του πραγματικού

¥     υποτακτική, απορηματική Υποτακτική, δηλώνει απορία που αναφέρεται στο μέλλον

¥     Δυνητική Ευκτική (σπάνια) (ευκτική όλων των χρόνων εκτός από μέλλοντα + δυνητικό ἄν),δηλώνει το δυνατό να γίνει στο παρόν-μέλλον υπό προϋποθέσεις.

¥      ευκτική του πλαγίου λόγου, όταν εξαρτώνται από ρήματα ιστορικού χρόνου.

Παραδείγματα

Κῦρος ἤρετο τίς ὁ θόρυβος εἴη

Οὐκ ἔχω τί λέγω.

Ἡ μήτηρ διερώτα τόν Κῦρον πότερον βούλοιτο μένειν ἤ ἀπιέναι.

Ἀπορεῖ ὁ Κρίτων τίς βούλεται ἀγορεύειν.

 Ἀλλ’ ἐκεῖνο ἵσως ἐννοεῖτε, πῶς ἂν τοῦτο γένοιτο. (μτφρ. Αλλά και εκείνο ίσως σκέφτεστε,  πως θα γίνονταν αυτό.)