Ραψωδία α’ (στίχ. 109-173)

Ραψωδία α’ (στίχ. 109-173)

  θεματικές  ενότητες 

•   (στίχ. 109-114): η προετοιμασία της Αθηνάς για το ταξίδι  της  στο νησί της  Ιθάκης
•   (στίχ. 115-126): η άφιξη Αθηνάς-  μεταμορφωμένη ως Μέντης κι η εικόνα των μνηστήρων  στο παλάτι .
•   (στίχ. 127-140): η υποδοχή  της  Αθηνάς από   τον Τηλέμαχο.
• (στίχ. 141-161): η  παροχή φιλοξενίας   στην Αθηνά από  τον Τηλέμαχο.
•  (στίχ. 162-173): το δείπνο και η    διασκέδαση  των μνηστήρων  στο παλάτι  με φαγητό ,ποτό  και μουσική .

 ⇾  Το επίπεδο δράσης μεταφέρεται στην Ιθάκη

    

  Ø Στίχ. 118-119: η Αθηνά μεταμορφώνεται σε Μέντη (= πρόκειται για το βασιλιά των Ταφιωτών.  Η  επιλογή αυτή γίνεται :

   α) πρόκειται για παλιό φίλο του Οδυσσέα άρα φαίνεται λογική η επίσκεψη του στο παλάτι .

β) μπορεί να κερδίσει  πιο εύκολα την εμπιστοσύνη του Τηλέμαχου ως φίλος του πατέρα του .

γ) δε θα κινήσει υποψίες στους μνηστήρες .

  Ø Στίχ. 119-126: οι μνηστήρες  σπαταλούν ανενόχλητοι την περιουσία του Οδυσσέα .

  Ø Στίχ. 150: ο Τηλέμαχος επιλέγει ένα μέρος «παράμερα από τους μνηστήρες» διότι: 

α) νιώθει ντροπή για τα όσα συμβαίνουν μέσα στο παλάτι

 β) δε θέλει να ενοχληθεί ο ξένος από την προκλητική συμπεριφορά των μνηστήρων

  γ) θέλει να  ρωτήσει τον ξένο για  τον πατέρα του και επιθυμεί να μείνει μυστικό το περιεχόμενο αυτής της συζήτησης .

  Ø Θεσμός φιλοξενίας: 

 Iερός θεσμός που προστατευόταν μάλιστα από τον ίδιο το  Δία (Ξένιος Δίας). 

Ήταν σημαντικός  θεσμός για τους Έλληνες  καθώς  όμως εξυπηρετούσε και καθαρά πρακτικούς λόγους  καθώς δεν υπήρχαν καταλύματα για  τους ταξιδιώτες.

    Το   τυπικό     της   φιλοξενίας:

  1) Υποδοχή και αρχικές περιποιήσεις  στον φιλοξενούμενο .(προσφώνηση, χειραψία, τακτοποίηση   των αντικειμένων φιλοξενούμενου.Χειραψία με το δεξί- λήψη του όπλου]

  2) Λουτρό (λούσιμο, επάλειψη με λάδι και  καθαρά ρούχα).

  3) Τραπέζι (παράθεση γεύματος ,Σερβίρισμα σε αφθονία, τιμητική θέση στο τραπέζι  για το φιλοξενούμενο    όπως θρόνος και σκαμνί,

  προσφορά νερού για να πλυθεί πριν  το  φαγητό)

4) Ερωτήσεις (σχετικά με την ταυτότητα ,την προέλευση και  το σκοπό επίσκεψης   του ξένου].

  5)  Μόλις ο ξένος  σταματήσει το φαγητό  μπορεί ο οικοδεσπότης να  τον ρωτήσει τον σκοπό της επίσκεψης      και  ακολουθεί    η Ικανοποίηση  του  .

  6) Προσφορά διαμονής   για όσο χρειάζεται .

  7)  Προσφορά δώρων ως επισφράγιση της φιλίας  μεταξύ  τους .

Τηλέμαχος: 

Είναι προβληματισμένος,  νιώθει  αγανάκτηση για τη συμπεριφορά των μνηστήρων αλλά  δεν είναι ικανός πάρει την κατάσταση στα χέρια του και  να αντιδράσει   δυναμικά . Είναι ένας  ανώριμος  έφηβος ο οποίος δεν  εγκρίνει  τη συμπεριφορά  των μνηστήρων  αλλά ωστόσο  δε δραστηριοποιείται για να την αποτρέψει . Νιώθει θλίψη και πόνο  για την απουσία του πατέρα του.Ονειροπολεί   απομονωμένος  την επιστροφή του πατέρα του για να επιβάλει εκείνος την τάξη  στο παλάτι και να τιμωρήσει τους μνηστήρες .Παρουσιάζεται ιδιαίτερα  ευγενικός και φιλόξενος προς τον Μέντη.

 Μνηστήρες:  Υπεροπτικοί, αλαζόνες και  με αναίδεια  κατασπαταλούν τα ξένα περιουσιακά στοιχεία . 

Ø Πολιτιστικά  Στοιχεία:

  1)   υπόδηση (στίχ. 109)

  2)   τα  μέρη ενός μυκηναϊκού ανακτόρου (στίχ. 117)   ⇒

  3)   διάφορα οικιακά σκεύη (στίχ. 124)

 και  Έπιπλα (στίχ. 163)

  4) Είδη διατροφής (στίχ. 126)
 5) τρόποι  ψυχαγωγίας (στίχ. 171)

  6) Είδη όπλων  (στίχ. 112)

παραμυθικό στοιχείο: 

⇒Στοιχείο από τον κόσμο του παραμυθιού  αποτελούν τα μαγικά σανδάλια της Αθηνάς.

ΑΝΤΙΘΕΣΗ
Ο Τηλέμαχος στέκεται  λυπημένος και ήσυχος, ενώ οι μνηστήρες διασκεδάζουν  μεγαλόφωνα  απολαμβάνοντας  τα αγαθά του παλατιού. 

  

 Προοικονομίες :

→    Στίχ. 129-132: η εξόντωση των μνηστήρων

Το όραμα του Τηλέμαχου με την επιστροφή του πατέρα του προοικονομεί ότι ο Οδυσσέας θα γυρίσει και θα αποκαταστήσει την τάξη στο σπίτι του

→    Στίχ. 143-145:   η  μνηστηροφονία

Ενανθρώπιση Αθηνάς

Οι θεοί  συνήθως δεν εμφανίζονται με τη θεϊκή τους υπόσταση. Εδώ η Αθηνά παίρνει τη μορφή ενός ανθρώπου (Μέντη)  και εμφανίζεται στον Τηλέμαχο για να πετύχει το σκοπό της  δηλαδή να του δώσει θάρρος 

ΑΝΘΡΩΠΟΜΟΡΦΙΣΜΟΣ

α) Η Αθηνά δένει στα πόδια της σανδάλια και ταξιδεύει  .

β) Η Αθηνά κρατάει οπλισμό , το κοντάρι  της .

γ) Η Αθηνά τρώει και πίνει .

 Αφηγηματικοί τρόποι

 Οι αφηγηματικοί τρόποι που χρησιμοποιούνται στην ενότητα είναι η αφήγηση και η περιγραφή

Εργασίες 

⇘Εντοπίστε τους στίχους, όπου ο ποιητής αναφέρεται στον Τηλέμαχο και συγκεντρώστε τις πληροφορίες που μας δίνει γι’ αυτούς. 

⇘.    Με ποια ρήματα περιγράφει ο ποιητής τη μετάβαση της θεάς στο παλάτι; Είναι φυσικός ή μαγικός ο τρόπος της μετάβασης;

⇘.   Να εντοπίσεις μια φράση στο κείμενο  που δείχνει ότι οι μνηστήρες κάνουν ό,τι θέλουν στο παλάτι; Πώς θα χαρακτήριζες   αυτή τη συμπεριφορά ;


⇘Να γράψετε πράγματα (σκεύη και έπιπλα) που χρησιμοποιούσε ο ομηρικός άνθρωπος σύμφωνα  με όσα αναφέρονται  στη συγκεκριμένη ενότητα .