Η ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Η    ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ    


  η ενότητα στο σχολικό βιβλίο   εδώ    

S  ΤΑ  ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ   ΤΗΣ  ΕΠΟΧΗΣ

Δημιουργούν μόνιμους οικισμούς

Καλλιεργούν τη γη (δημητριακά –όσπρια

Τρέφουν αιγοπρόβατα, βοοειδή , χοίρους & ψαρεύουν

Εμφανίζονται :κεραμική, υφαντική, η πρώτη μορφή εμπορίου

Η   ΓΕΩΡΓΙΑ

Περίπου το 6500 π.Χ. το κλίμα γίνεται θερμότερο και το κυνήγι σπανιότερο.
 Ο άνθρωπος, για την τροφή του, δεν μπορεί πια να στηρίζεται αποκλειστικά στο κυνήγι και την συλλογή των καρπών .

⇒Είναι η αρχή για τη γεωργία και την κτηνοτροφία.

⧪Η γεωργία γεννιέται σε μία «εύφορη ημισέληνο» που περιλαμβάνει τη Μεσοποταμία, την Παλαιστίνη (Χαναάν, Φοινίκη) και την Αίγυπτο.
 Στη συνέχεια, γεωργία και κτηνοτροφία επεκτείνονται στη βόρεια Αφρική και την Ευρώπη, 
ενώ αργότερα νέες εστίες εμφανίζονται σε Αμερική και Ασία. 

⤠Καλλιέργεια   δημητριακών
Τα πρώτα φυτά που καλλιεργήθηκαν ήταν τα δημητριακά, τα οποία αποτελούν τη βάση της διατροφής του ανθρώπου.

⤟Χρησιμοποιούνται :  αλέτρι- δρεπάνι- μυλόπετρες

S ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ

Τρέφουν αιγοπρόβατα, βοοειδή , χοίρους & ψαρεύουν

ΝΕΕΣ   ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Χρήση  κεραμικών  σκευών  για  τη  διατήρηση  και  το  ψήσιμο  των  τροφών .

Οι άνθρωποι κατασκευάζουν κεραμικά σκεύη για να τοποθετούν τα περισσεύματα  και για να ψήνουν τις τροφές. 
Αρχίζουν να υφαίνουν τα ρούχα  τους, χρησιμοποιώντας το μαλλί προβάτων ή φυτά όπως  είναι   το λινάρι.

S ΟΙΚΙΣΜΟΙ

Οι άνθρωποι της νεολιθικής εποχής έχουν μόνιμη κατοικία.

Εγκαταλείπουν τη νομαδική ζωή  και χτίζουν σπίτια με ξύλα,  ή πέτρες.  Δημιουργούν τα πρώτα χωριά. Κατασκευάζουν μόνοι τους ό,τι χρειάζονται. Γρήγορα, όμως, οι άνθρωποι ειδικεύονται και παρουσιάζονται οι   πρώτοι τεχνίτες. 
Ανταλλάσσουν τα προϊόντα τους με τρόφιμα και έτσι αναπτύσσεται ένα είδος οικιακής οικονομίας.

Τα   σπίτια  από   ξύλα- πλίνθους-  πέτρες.

Δημιουργία  χωριών .

 S ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Εμφάνιση    τεχνιτών

Ανταλλακτικό   εμπόριο.

Οικιακή  οικονομία[  κάλυψη   των  αναγκών   από  τους  ίδιους ]

                         S ΝΕΟΛΙΘΙΚΟΙ   ΟΙΚΙΣΜΟΙ  ΣΤΗΝ  ΕΛΛΑΔΑ

Θεσσαλία-  Μακεδονία-

Σε βραχώδεις  τοποθεσίες  νησιών – σε ορεινούς όγκους.

Σε   σπήλαια – παράλια- παραλίμνιες περιοχές

                 ΕΙΔΗ  ΟΙΚΙΣΜΩΝ

   Τεχνικός  λοφίσκος[ τούμπα ή  μαγούλα  ]

   Επίπεδος  οικισμός

   Λιμναίος   οικισμός

Ο πιο συνηθισμένος χώρος προϊστορικού οικισμού για τις περιοχές της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας είναι ο τεχνητός λοφίσκος που ονομάζεται «τούμπα» και «μαγούλα». 

 Λιμναίος οικισμός έχει ανασκαφεί στη θέση Δισπηλιό στην Καστοριά. Ξύλινοι πάσσαλοι στήριζαν ξύλινες πλατφόρμες επάνω στις οποίες στηρίζονταν τα σπίτια.

                         ΥΛΙΚΑ :  Ξύλα-  λάσπη-  πέτρες

   Ì      ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ-  ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Ανάπτυξη γεωργίας και κτηνοτροφίας (δημητριακά –όσπρια-αιγοπρόβατα-, βοοειδή , χοίρους)

Αντικείμενα για  οικιακή  χρήση

Η  γη  και τα  κοπάδια  ανήκουν  στην  κοινότητα .

    ΘΡΗΣΚΕΙΑ

θάβει τους νεκρούς του 

Έντονο  θρησκευτικό  συναίσθημα

     ΤΕΧΝΗ

Ανάπτυξη διαφόρων μορφών τέχνης   

-  ΠΗΛΙΝΑ   ΑΓΓΕΙΑ

Πλάθονται  από  πηλό   και   ψήνονται          

Αρχικά  χονδροειδή  και  χωρίς διάκοσμο.

Αργότερα  ζωηρόχρωμα με  διάκοσμο από διάφορα  σχήματα

-ΕΙΔΩΛΙΑ = μικρά 
αγαλματίδια 

  Από  πηλό  και  πέτρες

Κυρίως  γυναικείες  μορφές 
η  μεγάλη  μητέρα   θεά 
– η  διαιώνιση  της  ζωής .

Τα γυναικεία ειδώλια, που είναι και τα περισσότερα,  εικονίζουν τη μεγάλη μητέρα θεά˙ 
'Aλλοι, πιστεύουν ότι σε αυτά τονίζεται η σημασία της γυναίκας-μητέρας στη διαιώνιση της ζωής.

εκπαιδευτικό υλικό για την ενότητα εδώ 

και  εδώ 

άσκηση αυτοαξιολόγησης   εδώ 


Παίζω και μαθαίνω  εδώ 

ΠΑΛΙΟΛΙΘΙΚΗ- ΜΕΣΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΠΑΛΙΟΛΙΘΙΚΗ- ΜΕΣΟΛΙΘΙΚΗ  ΕΠΟΧΗ

Η  ΠΡΩΤΗ  ΕΜΦΑΝΙΣΗ  ΤΟΥ  ΑΝΘΡΩΠΟΥ  ΣΤΗ  ΓΗ 

Homo habilis  

Homo erectus   

Homo sapiens     

Homo sapiens sapiens

						τα  κύρια εργαλεία του ανθρώπου          της Παλαιολιθικής εποχής

                                                                                                           

R Homo habilis – “ικανός  άνθρωπος ’’

                               Ζει  ομαδικά  στην Αφρική
                                    [ 2.500.000- 200.000  π.Χ]

                                Κατασκευή  εργαλείων  [  κροκάλες ]

 RHomo erectus –“όρθιος άνθρωπος ’’

                                Ζει   την  ίδια  εποχή
                           σε  Αφρική – Ασία- Ευρώπη

                          Ανακαλύπτει  τη  φωτιά 
               και  βελτιώνει  τα  εργαλεία [ χειροπελέκεις]   

RHomo sapiens - “ο άνθρωπος που  σκέφτεται         
                                200.000-  35.000  π.Χ

•         Πρόγονος  του  σύγχρονου  ανθρώπου .

•         Επινοεί  την  τέχνη

•         Εξαπλώνεται  παντού.

•         Λεπίδες –νέα  εργαλεία

•         Έχει  μεγαλύτερο εγκέφαλο

Τροφή	άγρια ζώα   [μαμούθ-τάρανδοι-ελάφια- άλογα ]  καρποί από τη   γη ψάρια	οι άνθρωποι είναι κυνηγοί  και τροφοσυλλέκτες
Κατοικία	σκηνές από δέρµατα ζώων	εξαρτάται από το κυνήγι  και δεν είναι µόνιµη
Οικονοµία	κυνήγι, αλιεία  και συλλογή καρπών από κάποια µέλη της οµάδας για όλους
θρησκεία	θρησκευτικό αίσθηµα, πίστη στη µετά θάνατον	εκφράζεται µε ζωγραφιές σε σπηλαιογραφίες, σε
	ζωή	εργαλεία και άλλα αντικείµενα,  αλλά  και µε την ταφή των νεκρών
τέχνη	σπηλαιογραφίες, κοσµήµατα,  ζωγραφιές σε διάφορα αντικείµενα, αγαλματίδια	εικονίζονται ζώα, άνθρωποι, σκηνές κυνηγιού Εκφράζουν   την αγωνία   επιβίωσης
ενδυμασία	από δέρµατα ζώων
εργαλεία	για κυνήγι, κοπή, λείανση εργαλείων κλπ	λίθινα (= πέτρινα), κοκάλινα, ξύλινα

Αναλυτικότερα

       Διατροφή: 

Ο άνθρωπος της Παλαιολιθικής-Μεσολιθικής εποχής εξασφάλιζε την τροφή του συλλέγοντας καρπούς, κυνηγώντας ζώα

 (μαμούθ, ταράνδους, , αντιλόπες, βόδια, ελάφια, άλογα) και ψαρεύοντας.

 Ήταν, λοιπόν, τροφοσυλλέκτης και κυνηγός.

·  Διαμονή: 

  Κατά τη μακρά Παλαιολιθική-Μεσολιθική εποχή μεγάλες περιοχές της γης ήταν καλυμμένες με πάγους και το κλίμα ήταν ψυχρό. Ωστόσο, ο άνθρωπος, που ήταν  υποχρεωμένος να μετακινείται διαρκώς για να βρίσκει καρπούς και θηράματα, δεν είχε μόνιμη κατοικία. 

Έμενε σε πρόχειρες καλύβες διαλέγοντας για την εγκατάστασή του σημεία στα οποία υπήρχε νερό(πηγές, ποτάμια, λίμνες). 

Όταν οι καιρικές συνθήκες επιδεινώνονταν κατέφευγε σε σπήλαια.

Εργαλεία, όπλα, και ενδυμασία: 

Ο άνθρωπος της Παλαιολιθικής-Μεσολιθικής εποχής κατασκεύαζε τα εργαλεία του και τα όπλα του κυρίως από πέτρες, αλλά και από οστά και κέρατα ζώων. 

 Ταφή των νεκρών: 

Ο σοφός άνθρωπος έθαβε τους νεκρούς  στους τάφους και τοποθετούσε κτερίσματα, κάτι που δείχνει ότι πίστευε στη μετά θάνατο ζωή.

 Κατά την Παλαιολιθική-Μεσολιθική εποχή στον ελλαδικό χώρο έζησαν άνθρωποι στη :

      Θεσσαλία, τη Μακεδονία, την Αργολίδα, την Κέρκυρα και  σε άλλες περιοχές .

 τέχνη:  τα πρώτα δείγματα τέχνης ήταν αγαλματίδια από πηλό, κόκαλο ή πέτρα, 

κοσμήματα 

καθώς και παραστάσεις  ζώων και κυρίως σε τοιχώματα σπηλαίων (σπηλαιογραφίες).

 Οι σπηλαιογραφίες ή βραχογραφίες 

αποτελούν τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα παλαιολιθικής τέχνης. Βρέθηκαν στη ΝΔ Γαλλία και τη ΒΑ Ισπανία. 

   










από το αρχείο της ΕΡΤ

ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΠΗΛΑΙΑ  εδώ 

Απαρχές διαμόρφωσης της θρησκείας: 

Στα τέλη της Παλαιολιθικής εποχής  διαμορφώνεται η πίστη των ανθρώπων σε κάποιες ανώτερες δυνάμεις . Αυτή την εποχή ξεκινά και η ταφή των νεκρών.

Μιά φορά κι έναν καιρό ο άνθρωπος - 03 Οι Kρομανιόν

η  ιστορία σε κινούμενα σχέδια

Τι πρόσφερε η φωτιά στους ανθρώπους; Ποιο μύθο είχαν επινοήσει οι αρχαίοι Έλληνες για να εξηγήσουν την ανακάλυψη της φωτιάς;

O άνθρωπος είναι ο  µόνος απ’ όλα τα όντα πάνω στη γη,  που έµαθε  µετά από πολλά χρόνια από την εµφάνισή του να ελέγχει τη φωτιά.  Στην αρχή τη φοβόταν αλλά αργότερα κατάφερε να την κάνει βοηθό του. Η φωτιά κρύβει  µέσα της πολλή δύναµη. ….. Όµως όπως και να ήρθε, ο άνθρωπος κατάφερε να την αιχµαλωτίσει. Έµαθε σιγά- σιγά να την ανάβει και να την διατηρεί τρέφοντάς την  µε ξερά χόρτα-ξύλα,  περιττώματα ζώων, ακόµα και µε απομεινάρια από κόκαλα. Στην αρχή ο άνθρωπος ζεσταινόταν, αµυνόταν και αργότερα άρχισε να ψήνει το κρέας και να  µην το τρώει ωµό. Κατόπιν  µε καυτές πέτρες κατάφερε να βράζει νερό.  Έτσι φτάνει στην πρώτη λυχνία και αρχίζει να επινοεί όλο και περισσότερα πράγµατα  µε τη φωτιά.  Φτιάχνει εργαλεία,  ψήνει κεραµικά και βράζοντας το νερό αρχίζει να βγάζει ατµό.  Χρησιµοποιεί τη φωτιά σαν πηγή θερµότητας αλλά και στον πόλεµο.  Ο άνθρωπος λοιπόν  µπορεί να δαµάσει τη φωτιά όµως πρέπει και να τη φοβάται γιατί έχει µέσα της µια µαγεία και ένα μυστήριο

«Η κατάκτηση της φωτιάς» του Λouisrene Νougier

Ποιά εξήγηση δίνουν οι ερευνητές για τον σκοπό της δημιουργίας βραχογραφιών:

 Κάποιοι ερευνητές διατυπώνουν την άποψη ότι η συγκεκριμένη ζωγραφική ασκούσε κάποιου είδους μαγείας πάνω στα ζώα που  πιθανόν να βοηθούσε τους ανθρώπους στο κυνήγι. Η άποψη αυτή, αμφισβητείται .Άλλωστε, πολλά είδη ζώων που αποτυπώθηκαν στις βραχογραφίες δεν αποτελούσαν απαραίτητα τροφή για τον άνθρωπο. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι οι βραχογραφίες γίνονταν για να διδάσκονται οι νεότεροι τα μυστικά του κυνηγιού. 

   το  μάθημα από το σχολικό βιβλίο εδώ 

Διαπιστώνω τι έχω μάθει

Πριν από περίπου ………………………..χρόνια εμφανίζονται στην Αφρική οι πρώτοι άνθρωποι. Οι επιστήμονες ονόμασαν αυτό τον τύπο ανθρώπου ……………………………homo habilis»*   Ζει ομαδικά και κατασκευάζει εργαλεία. Ο «Όρθιος άνθρωπος – homo erectus»* που τον διαδέχεται βελτιώνει την κατασκευή των εργαλείων και ανακαλύπτει ……………………………

Τα ίχνη του απαντώνται όχι μόνο στην Αφρική αλλά επίσης στην Ευρώπη και στην Ασία. Τέλος…………………………………άνθρωπος – homo sapiens»* διαθέτει μέγεθος εγκεφάλου μεγαλύτερο από αυτό των προκατόχων του και θάβει τους νεκρούς του. Η ανθρώπινη αλυσίδα καταλήγει στον………………………………………– homo sapiens sapiens»* ο οποίος επινοεί την τέχνη και εξαπλώνεται σε ολόκληρο τον κόσμο

Κατά τη διάρκεια της Παλαιολιθικής και Μεσολιθικής εποχής ο άνθρωπος είναι ……………………………………και…………………………………ενώ βοηθητικό ρόλο παίζει και η αλιεία. Τα θηράματα ποικίλλουν ανάλογα με την περιοχή.

Σε πολλές ευρωπαϊκές παλαιολιθικές θέσεις έχουν βρεθεί …………………………………………….δηλαδή εικόνες ζώων και σπανίως ανθρώπων ζωγραφισμένες με χρώματα ή χαραγμένες στα τοιχώματα των σπηλαίων.