Η ΠΡΟΤΑΣΗ

Η πρόταση

 Οι λέξεις, αποτελούν το υλικό, της προφορικής και της γραπτής έκφρασης. Οι λέξεις, όμως, δεν έχουν νόημα από μόνες τους. Δεν εκφραζόμαστε με μεμονωμένες λέξεις ούτε μπαίνουν τυχαία σε μια πρόταση.  Πρέπει να μπουν σε μια σειρά σύμφωνα με ορισμένους κανόνες, για να αποκτήσουν συγκεκριμένο νόημα.

Γι’ αυτό, στο λόγο η βασική μονάδα έκφρασης είναι η πρόταση, - μέσα στην οποία οι λέξεις αποκτούν το πλήρες νόημά τους

 Πρόταση  λέγεται   η  οργανωμένη ομάδα λέξεων που εκφράζει μόνο ένα  ολοκληρωµένο  νόημα, με σύντομη συνήθως διατύπωση    .

 Η πρόταση αποτελείται από λέξεις που µμπαίνουν σε κανονική σειρά.

Η  κάθε λέξη παίζει το δικό της ρόλο, έχει την ιδιαίτερη σημασία  της, δίνει κάτι από το όλο µήνυµα  της    πρότασης. 
  

   Π.χ   Ο µαθητής  μελετά .

Η λέξη ο µαθητής έχει τη σηµασία της, το γραµµατικό της τύπο  

     και ο ρόλος της είναι να δείξει       ποιος κάνει την ενέργεια.

Η λέξη     μελετά  έχει τη σηµασία της, το γραµµατικό της τύπο (ρήµα,     στην ενεργητική φωνή, στο γ΄ πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα)     και ο ρόλος της είναι να δείξει ποια ενέργεια κάνει ο µαθητής.

Ο  Μανώλης  λυπάται  .

  Η λέξη λυπάται φανερώνει ότι Ο Μανώλης  βρίσκεται σε µια κατάσταση.

Ο Πέτρος μαθαίνει κιθάρα.  – Ποιος μαθαίνει κιθάρα;  Ο Πέτρος

Μαθαίνει = ποια ενέργεια κάνει οΠέτρος.

 Όταν γράφουµε µια πρόταση, αρχίζουµε   µε κεφαλαίο και εκεί    που τελειώνει η πρόταση βάζουµε τελεία. 

  Ο  Πέτρος αγόρασε ένα  καινούργιο  αυτοκίνητο.

Ο δάσκαλος παρατηρεί τη συµπεριφορά του µαθητή.

Ο πατέρας διαβάζει βιβλίο.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ   

 

•  Να γράψεις προτάσεις, βάζοντας τις λέξεις σε µια σειρά.

  (κάθεται, στο, παππούς, Ο, δίπλα, τζάκι)

 ................................................................................................................

 (ορθογραφία, στο, Η, γράφει, µαθήτρια, την, σχολείο)

 ................................................................................................................

 (µαθητές,  Το,  έτρεξαν,  πρώτο,  χαρά,  µε,  χτύπησε,  οι,  κουδούνι,  και)

 ................................................................................................................

•  Να διαβάσεις το κείµενο και να το ξαναγράψεις σωστά, αρχίζοντας µε   κεφαλαίο και βάζοντας τελεία όπου πρέπει.

 πέρασε το καλό καλοκαιράκι ο Σεπτέµβριος έφτασε και τα σχολεία άνοιξαν   όλα τα παιδιά τρέχουν χαρούµενα µε τις τσάντες στο χέρι οι δάσκαλοι τους   περιµένουν να τους αγκαλιάσουν µια καινούρια χρονιά αρχίζει

• Να γράψεις προτάσεις µε τη  λέξη   : τάξη. 

 (τάξη) (σηµαίνει: αίθουσα)

  ...........................................................................................................

  (σηµαίνει: πειθαρχία)

  ...........................................................................................................

  (σηµαίνει: µαθητές της ίδιας τάξης)

  ...........................................................................................................

• Να σχηματίσετε δικές σας προτάσεις χρησιμοποιώντας τα επιρρήματα: βαρετά, ξαφνικά, σωστά, έτσι, συνεχώς,

α. .................…………………………………………………………………….

β. ................……………………………………………………………………..

γ. ................……………………………………………………………………..

δ. ................……………………………………………………………………..

ε. ................……………………………………………………………………..

• Να συμπληρώσετε τις παρακάτω φράσεις με επιρρηματικούς προσδιορισμούς ανάλογα με τις ερωτήσεις που βρίσκονται στη δεξιά στήλη.

1. Συνήθιζε να κάθεται………………………………………………………. πού;
2. Τα παιδιά μαθαίνουν γράμματα……………………………………… με ποιο σκοπό;
3. Όλα ήταν……………………………………………………………ωραία! πόσο;
4. Βλεπόμαστε………………………………………………………………….. πότε;
5. Θα σε βοηθήσω,……………………………………………………………. με ποια προϋπόθεση;

• Να επιλέξετε τους κατάλληλους από τους παρακάτω συνδέσμους, για να συνδέσετε τις λέξεις ή τις προτάσεις στα παραδείγματα που ακολουθούν:

και, ούτε ούτε, ή, είτε είτε, αλλά, όμως, μα, παρά, ωστόσο, μολονότι, λοιπόν, άρα, επομένως, δηλαδή, ότι, πως, όταν, μόλις, επειδή, γιατί, αν, για να, να, ώστε, μήπως:

 α.  Ο καιρός είναι παράξενος: ∆εν κάνει ……….κρύο……….ζέστη.

β.  Χτύπησα το κουδούνι ….........περίμενα, …..........κανείς δεν ήρθε να μου ανοίξει.

 γ.  ∆ε θα έρθω στη δουλειά, …....….θα πάω στο χωριό ……….βοηθήσω τον παππού στις ελιές.

 δ.  Φοβάμαι …........….δε θα βρω δουλειά, ………άργησα να κάνω αίτηση .

• ∆ίνεται το ΟΜ μερικών προτάσεων. Να συμπληρώσετε το ΡΜ με φράσεις της δικής σας επιλογής,

Α.Ο τροχονόμος …………………………….

β.  Οι φίλοι μου …………………………………..

γ.  Η χτεσινή καταιγίδα ………………………………

• Δίπλα από κάθε μέρος της πρότασης που υπάρχει, ονοματικό ή ρηματι­κό, να συμπληρώσεις εσύ κάτι που να ταιριάζει.

α. Οι συμμαθητές  του Κώστα ................................................................…………………………

β. ..................................................... ……………………………….χτίζουν ένα μεγάλο σπίτι. 

γ.  ....................................................... …………………………κάνουν σχέδια για το καλοκαίρι.