ΟΝΟΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΡΗΜΑΤΙΚΗ ΦΡΑΣΗ

ΟΝΟΜΑΤΙΚΗ   ΚΑΙ  ΡΗΜΑΤΙΚΗ ΦΡΑΣΗ 

Η πρόταση είναι το κύριο συστατικό-βασική μονάδα κάθε κειμένου.

α. Ο Κώστας        είναι πιλότος.

β. Ο Μανώλης      έχει ταξιδέψει  σε όλον τον κόσμο.

  γ. Το καλοκαίρι   θα  πάω  στη   Νέα Ζηλανδία  .

τα δύυο ,μέρη μιας πρότασης είναι  :

α)Το ονοματικό ,που το βρίσκουμε με την ερώτηση ποιος;

Είναι το μέρος της πρότασης όπου βασική λέξη είναι το όνομα

β)το ρηματικό , που το βρίσκουμε με την ερώτηση τι (τι είχε, τι κάνει  τι είναι , τι παθαίνουν)    και είναι το υπόλοιπο της πρότασης.

Η ονοματική φράση μπορεί να έχει:
• απλή μορφή → άρθρο + ουσιαστικό
π.χ. ο άνεμος
• διευρυμένη μορφή → άρθρο + επίθετο + ουσιαστικό
π.χ. ο δυνατός άνεμος

Η διευρυμένη μορφή της ΟΦ μπορεί να περιλαμβάνει οποιοδήποτε άλλο μέρος του λόγου που μπορεί να λειτουργήσει ως συμπλήρωμα ή προσδιορισμός του ουσιαστικού, όπως αριθμητικό, αντωνυμία ή ολόκληρη ονοματική πρόταση,

1.  Ονοματικό Σύνολο αποτελείται από:

• άρθρο και ουσιαστικό : Ο ήλιος    λάμπει

• επίθετο και ουσιαστικό : Ο λαμπερός   ήλιος   πρόβαλε .

• μετοχή και ουσιαστικό : Ο ταλαιπωρημένος άνθρωπος  δάκρυσε  .

• αντωνυμία και ουσιαστικό : Κάποιος περαστικός τραγουδούσε  στο δρόμο.

• περισσότερα ουσιαστικά με τα άρθρα τους:

   Ο Πέτρος και η Μαρία      σπουδάζουν   στην Πάτρα .

2 Ρηματικό σύνολο αποτελείται από :

• μονολεκτικό ρήμα : Ο Γιάννης  διαβάζει.

• περιφραστικό ρήμα: Ο Γιάννης  θα διαβάσει.

• περιφραστικό ρήμα και ουσιαστικό : Ο μαθητής θα έχει διαβάσει τα μαθήματά.

• μονολεκτικό ρήμα και ουσιαστικό : Ο Κώστας διαβάζει την  εφημερίδα του.

• μονολεκτικό ρήμα και επίθετο : Ο Χρήστος είναι έξυπνος.

• ρήμα και αντωνυμία : Την είδα ξαφνικά μπροστά μου .

• ρήμα και επίρρημα : Ο Μανώλης ξύπνησε πολύ νωρίς.

• ρήμα και προθετικό σύνολο : Ο Γιώργος παίζει στην αυλή.

✔ Η ονοματική φράση επιτελεί πολλές λειτουργίες στις προτάσεις.
Μπορεί να λειτουργεί ως:
• Υποκείμενο του ρήματος και βρίσκεται σε πτώση ονομαστική,
π.χ. Οι τουρίστες  έκαναν πολλές ερωτήσεις στον ξεναγό τους .
• Κατηγορούμενο του υποκειμένου ή του αντικειμένου και βρίσκεται σε πτώση ονομαστική ή αιτιατική,
π.χ.  Ο Κώστας   είναι γιατρός  .
• Αντικείμενο του ρήματος, δηλώνει δηλαδή το πρόσωπο ή το πράγμα στο οποίο πηγαίνει η ενέργεια του ρήματος, και βρίσκεται σε πτώση αιτιατική ή γενική,
π.χ. Η Μαρία ποτίζει τα φυτά .
•Συμπλήρωμα πρόθεσης, εξαρτάται δηλαδή από μια πρόθεση, και βρίσκεται σε πτώση αιτιατική,
π.χ. Να τρώτε με τη συντροφιά προσφιλών προσώπων.
• Συμπλήρωμα άλλης ονοματικής φράσης και βρίσκεται συνήθως σε πτώση γενική, π.χ. Η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών  απαγορεύεται στους ανηλίκους .

✔ Η ρηματική φράση αποτελείται από το ρήμα και τα συμπληρώματα και τους προσδιορισμούς του.

   Σε μια ρηματική φράση μπορεί να εμπεριέχεται μια ονοματική φράση,
π.χ.:
Ο δυνατή  βροχή , έπεφτε  στις στέγες των σπιτιών.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Να χωρίσετε τις φράσεις σε ονοματικό και ρηματικό μέρος.

α. Το φαγητό είναι απόλαυση.
β Ο Δημήτρης είναι προσεκτικός
γ. Η χρήση αλκοόλ έχει καταστροφικά αποτελέσματα στην υγεία.
δ. Το κάπνισμα  προκαλεί ολέθριες επιπτώσεις στην υγεία των καπνιστών .
ε . Η υγεία είναι το πολυτιμότερο αγαθό για τον άνθρωπο.
στ. Το ενδιαφέρον για την προστασία της υγείας μας δείχνει το σεβασμό μας για την ανθρώπινη ζωή.
ζ. Οι γονείς θα πρέπει να δείχνουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τη διατροφή των παιδιών τους.
η . Τα πρότυπα που προβάλλονται από την τηλεόραση επηρεάζουν τις διατροφικές συνήθειες των παιδιών.
θ. Το πρωινό βελτιώνει την πνευματική και φυσική μας κατάσταση.

Ι . Στη μεσογειακή διατροφή η κατανάλωση γάλακτος είναι μέτρια.

Κ . Η πόρτα της σπηλιάς φαινόταν αρκετά ευρύχωρη.

Λ. Ο πίνακας είναι βαμμένος με πράσινο χρώμα.

Μ.     Χθες αγόρασα μια καινούρια τσάντα.

Ν.   Ο  καθηγητής επιβράβευσε  τους μαθητές για την επίδοσή τους .

Ξ. Ο καιρός σήμερα είναι κατάλληλος για βόλτα.

Ο. Αύριο φεύγουμε για ταξίδι.

Π. Ο διαβάτης  πρόσεξε  την  πινακίδα.

Ρ. Αύριο θα δώσουμε εξετάσεις στη Βιολογία.

Τ. .Ο διευθυντής της επιχείρησης είναι οικονομολόγος.

Υ. .Οι γυναίκες και οι άντρες σήμερα έχουν τα ίδια δικαιώματα.

Να υπογραμμίσετε το ονοματικό μέρος που υπάρχει μέσα στο ρηματικό μέρος των παρακάτω προτάσεων.

1.  Η υποδειγματική διατροφή αποτελεί τον τελικό στόχο.

2. Οι άνθρωποι δεν εφαρμόζουν πάντα τους κανόνες καλής διατροφής .

3. Οι βιταμίνες προσφέρουν πολύτιμα συστατικά στα ερυθρά αιμοσφαίρια του αίματος .

4. Επιφανείς διαιτολόγοι προτείνουν τη μεσογειακή δίαιτα.

5.  Το ενδιαφέρον για την προστασία της υγείας μας δείχνει το σεβασμό μας για την ανθρώπινη ζωή.