τρόποι ανάπτυξης παραγράφου

Δομή της παραγράφου.

            Κάθε παράγραφος αποτελείται από τρία μέρη:

1. Τη θεματική πρόταση. Είναι η πρώτη φράση της παραγράφου. Σε αυτήν ο συγγραφέας  παρουσιάζει το θέμα (θεματική) της παραγράφου επιγραμματικά, την κύρια ιδέα της.  Διαβάζοντας, λοιπόν, την πρώτη περίοδο μια παραγράφου, καταλαβαίνουμε για πιο πράγμα μιλάει η περίοδος.
2. Τις λεπτομέρειες ή σχόλια,  δηλαδή την ανάπτυξη της παραγράφου.  Το μέρος αυτό είναι μεγαλύτερο και πρέπει να δικαιολογεί, να αναλύει και να υποστηρίζει τη θεματική πρόταση.  Φροντίζουμε εδώ να γράψουμε για να σπουδαιότερα πράγματα, τα ουσιώδη, όχι ασήμαντες λεπτομέρειες, ούτε περιττά και άσχετα με το θέμα.  Προσέχουμε αυτά που γράφουμε να έχουν σχέση μεταξύ τους και να ακολουθούν μια λογική σειρά.  Ακόμα φροντίζουμε να εξετάζουμε το θέμα από πολλές πλευρές.
3. Την πρόταση κατακλείδα, η οποία ολοκληρώνει τη μορφή της παραγράφου.  Η περίοδος αυτή λειτουργεί σαν συμπέρασμα και υπογραμμίζει την κύρια ιδέα της παραγράφου.  Ωστόσο, μια παράγραφος δεν είναι απαραίτητο να έχει κατακλείδα.

Γνωρίσματα καλής παραγράφου

Μια καλή παράγραφος πρέπει να έχει:

1. Σαφή σκοπό: Ξεχωρίζουμε το τι ακριβώς θέλουμε να πούμε και διαμορφώνουμε ανάλογα τη θεματική πρόταση.
2. Επαρκή ανάπτυξη: Η άποψή μας ή η ιδέα μας πρέπει να αναπτυχθεί και να υποστηριχθεί. Αυτό γίνεται με ανάλυση, εξηγήσεις, αιτιολογήσεις, παραδείγματα, συγκρίσεις, αντιθέσεις.
3. Ενότητα: Ξεχωρίζουμε αυτά που θα γράψουμε στην αρχή, στη συνέχεια και στο τέλος, με τέτοιο τρόπο ώστε το ένα νόημα να διαδέχεται το άλλο. Αυτό που θέλουμε να τονίσουμε πιο πολύ, το γράφουμε στην αρχή κάθε παραγράφου ή στο τέλος. Διαλέγουμε τις κατάλληλες λέξεις που πρέπει να αποδίδουν ζωηρότητα, έμφαση και ουσία. 

Τρόποι ανάπτυξης μιας παραγράφου

Ι. Ανάπτυξη παραγράφου με παραδείγματα

Ü Έτσι αναπτύσσεται μια θεματική περίοδος, αν το περιεχόμενό της χρειάζεται

    διευκρίνιση.

Ü Τα παραδείγματα λαμβάνονται από την καθημερινή ζωή, την προσωπική εμπειρία,

     τη φαντασία, την ιστορία.

Συχνά η θεματική πρόταση διασαφηνίζεται και αναπτύσσεται καλύτερα με συγκεκριμένα παραδείγματα.

Το σχολείο πριν από 3.000 χρόνια δεν ήταν το ίδιο με το σημερινό.

Οι ήρωες του Ομήρου αποκτούσαν χρήσιμες γνώ­σεις για τη ζωή και άκουγαν διδακτικές ιστορίες κοντά σε σοφούς γέροντες. Ο Αχιλλέας, ο Ηρακλής, ο Ιάσονας και ο Ασκληπιός πέρασαν τα παιδικά τους χρόνια κοντά στον ξακουστό δάσκαλο, τον Κένταυρο Χείρωνα, που ζούσε στα πυκνά δάση του Πηλίου και δίδασκε στους μαθητές του την τέχνη της πρακτι­κής ιατρικής, του κυνηγιού και του πολέ­μου. Αργότερα, τον 6ο αιώνα π.Χ., το σχο­λείο άρχισε να οργανώνεται σύμφωνα με τους νόμους της πολιτείας. Τα παιδιά χωρίστηκαν σε ομάδες ανάλογα με την ηλικία τους και διαμορφώθηκε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα μαθημάτων που περιελάμβανε τη σωματική άσκηση, την ανάγνωση και τη μουσική.

ΙΙ. Ανάπτυξη παραγράφου με σύγκριση και αντίθεση

Ü επισημαίνουμε τις ομοιότητες ή τις διαφορές ανάμεσα σε πρόσωπα, φαινόμενα,

    θεσμούς .

Ü στη θεματική πρόταση πρέπει να καταγράφονται τα συγκρινόμενα και να

    αναγνωρίζεται η ομοιότητα ή η αντίθεσή τους.

 παρουσιάζονται τα γνωρίσματα του ενός μέλους και στη συνέχεια τα γνωρίσματα του άλλου .

Όταν έχουμε να συγκρίνουμε δυο πρόσωπα, πράγματα ή ιδέες,  σημειώνουμε τις ομοιότητες και διαφορές τους. Αντίθετα, όταν αντιθέτουμε το ένα στο άλλο, τονίζουμε τις διαφορές τους 

«Μια καλύβα  Εσκιμώων δεν έχει καμιά απολύτως ομοιότητα με μια καλύβα  Ινδιάνων. Οι  τελευταίοι φτιάχνουν την καλύβα τους γύρω από ένα πλαίσιο από κοντάρια. Τα μπήγουν στο χώμα πλάγια έτσι, που να ενώνονται σ’ ένα σημείο στην κορυφή σχηματίζοντας ένα είδος πυραμίδας. Την απόσταση ανάμεσα στα κοντάρια την καλύπτουν με φλούδες ή ψάθες ή και με ακατέργαστες προβιές. Μπαίνουν στην καλύβα τους σηκώνοντας ένα πτερύγιο του εξωτερικού καλύμματος. Οι Εσκιμώοι αντίθετα φτιάχνουν ημιυπόγεια την καλύβα τους. Τη χτίζουν με πέτρες, που τις σκεπάζουν κατόπιν με βρύα. Γεμίζουν έπειτα τις ρωγμές με περισσότερα βρύα και τέλος συσσωρεύουν χιόνι στα πλάγια και πάνω.  Για να μπουν στην καλύβα τους, στηρίζονται στα χέρια και στα γόνατα και σέρνονται μέσα σ’ ένα μακρύ διάδρομο, που έχουν σκάψει κάτω από το χιόνι. Ούτε η ινδιάνικη καλύβα ούτε η καλύβα των Εσκιμώων φαίνεται να είναι μια κατοικία, όπου θα μπορούσε να ζήσει ένας πολιτισμένος άνθρωπος».

         

ΙΙΙ. Ανάπτυξη παραγράφου με αναλογία

Σε μια παράγραφο που αναπτύσσεται με αναλογία βεβαιώνουμε  μια ομοιότητα ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα πράγματα ανόμοια εντελώς από μια άποψη.

Ο οικονόμος μοιάζει με το μερμήγκι. Όπως αυτό συλλέγει με υπομονή και καρτερικότητα  τα αγαθά του και συντηρεί τα υπάρχοντα, έτσι και ο οικονόμος εστιάζει την προσοχή του  στα έξοδα του, ενώ προσπαθεί να σταθεροποιήσει τα έσοδα του. Συγκεντρώνει αγαθά, όταν  οι περιστάσεις το ευνοούν και δαπανά, όταν έχει, ανάγκη. Το μερμήγκι δεν περιφρονεί τη

χρήσιμη τροφή του, την αποθηκεύει. Ο οικονόμος περισυλλέγει τα αγαθά του και τα   διαχειρίζεται με σωφροσύνη

ΙV. Ανάπτυξη παραγράφου με διαίρεση

    Μπορούμε να παρουσιάσουμε καλύτερα μια έννοια, αν τη διαιρέσουμε σε μικρότερα μέρη.

• Η ανάπτυξη με διαίρεση είναι κατάλληλη όταν η θεματική περίοδος είναι διατυπωμένη έτσι που να αποκαλύπτει τα στοιχεία από τα οποία αποτελείται ένα αντικείμενο, μια ιδέα κ.λπ.

Η πνευματική και η θρησκευτική ανάπτυξη των Μακεδόνων παρουσιάζει δύο όψεις. Από τη μια πλευρά οι Μακεδόνες ήταν ευεπίφοροι στις επιρροές των ελληνικών πόλεων και  δέχονταν τις πνευματικές και καλλιτεχνικές επιδόσεις τους. Από την άλλη, όμως, δεν  τις υιοθετούσαν άκριτα, διατήρησαν την πνευματική και θρησκευτική τους ιδιαιτερότητα και από την πηγή αυτή άντλησαν την ιδιαίτερη ποιότητα των πνευματικών τους

ενεργημάτων, που εμπλούτισαν και ζωογόνησαν τον κοινώς λεγόμενο

ελληνιστικό  πολιτισμό, που θα μπορούσε ακριβέστερα να αποκληθεί ο ελληνομακεδονικός πολιτισμός  της οικουμένης του Αλεξάνδρου και των διαδόχων του.

(Εκδοτική Αθηνών Α.Ε., Ιστορικοί Ελληνικοί Χώροι, Μακεδονία, σελ. 91, Διασκευή)

V. Ανάπτυξη παραγράφου με ορισμό

Στην περίπτωση αυτή  ορίζουμε, προσδιορίζουμε,δίνουμε δηλαδή τη σημασία μιας έννοιας της θεματικής περιόδου.Χρησιμοποιούμε ως τρόπο ανάπτυξης της παραγράφου τον ορισμό, όταν η θεματική πρόταση μάς παρακινεί να ρωτήσουμε «Τι είναι;» ή «Τι εννοούμε με αυτό;».

Τα έπη ήταν πολύστιχα αφηγηματικά τραγούδια(γένος) που εξυμνούσαν ηρωικά κατορθώματα. ( ειδοποιός διαφορά)

Τα συνέθεταν και τα τραγουδούσαν με συνοδεία φόρμιγγας/ κιθάρας οι αοιδοί ήδη από τα μυκηναϊκά χρόνια. Όμως η εποχή της ακμής της επικής ποίησης είναι τα λεγόμενα «γεωμετρικά χρόνια», (11ος-8ος αι. π.Χ). Σε μια εποχή με ιδιαίτερα έντονο το θρησκευτικό συναίσθημα οι αοιδοί πλάθουν τραγούδια για τα κατορθώματα όχι μόνο των ηρώων του παρελθόντος, αλλά και των θεών που συμμετείχαν στους αγώνες αυτούς δρώντας σαν άνθρωποι.

Αιτιολογήσεις

Γράφοντας μια παράγραφο που αναπτύσσεται με αιτιολογήσεις βάζουμε ως στόχο μας να δείξουμε στους άλλους ότι η ιδέα που διατυπώνουμε είναι λογική. Πρέπει επομένως να την αιτιολογήσουμε με αξιόπιστα και λογικά επιχειρήματα.

Π. χ. αν διατυπώσουμε ως εξής τη θεματική μας πρόταση: «Η ζωή μέσα στις μεγάλες πόλεις έχει καταντήσει πια αφόρητη»,  ο αναγνώστης μας θα περιμένει να του πούμε γιατί συμβαίνει αυτό·

• Αίτια και αποτελέσματα

Ένα από τα πλέον ανησυχητικά φαινόμενα που παρατηρούνται τα τελευταία χρόνια παγκόσμια και στην Ελλάδα είναι η παραβατική συμπεριφορά των παιδιών και των νέων, η οποία πολλές φορές φτάνει μέχρι το έγκλημα.

Οι έρευνες που έχουν γίνει και εξακολουθούν να γίνονται και η μελέτη των περιπτώσεων που έχουν καταγραφεί δείχνουν, ότι ένας σημαντικός αριθμός ανηλίκων με παραβατική συμπεριφορά και εγκληματικότητα είναι άτομα τα οποία έχουν κακοποιηθεί και καταπιεστεί στις μικρές ηλικίες από το σπίτι, έχουν βιώσει παραμέληση και, σε μερικές περιπτώσεις, εγκατάλειψη. Πολλά από τα παιδιά αυτά είναι παιδιά διαζευγμένων γονέων ή μεγαλώνουν σε ιδρύματα. Η πλειοψηφία των παιδιών αυτών  μεγαλώνουν σε οικογενειακό περιβάλλον, στο οποίο καθημερινά ζουν βίαιες σκηνές στις σχέσεις των γονέων τους, ή γίνονται μάρτυρες ανάλογων παραβατικών ή εγκληματικών συμπεριφορών των γονέων τους.

με συνδυασμό μεθόδων.

Συνήθως, όταν γράφουμε μια παράγραφο, χρησιμοποιούμε περισσότερους από έναν τρόπους ανάπτυξης (π.χ. ορισμό και αιτιολόγηση, διαίρεση και παραδείγματα , ώστε να παρουσιάσουμε αυτό που θέλουμε να πούμε, όσο το δυνατόν πληρέστερα.