εισαγωγή στην Ιλιάδα

Ποια είναι κάποια βασικά χαρακτηριστικά της Ιλιάδας και της Οδύσσειας; §  Η Ιλιάδα μαζί με την Οδύσσεια αποτελούν τα αρχαιότερα έπη της ελληνικής και της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, που μας παραδόθηκαν ολόκληρα. §  Γράφτηκαν στο δεύτερο μισό του 8ου αιώνα π.Χ. Η Ιλιάδα γράφτηκε πριν από την Οδύσσεια γύρω στο 750 π.Χ. §  Η έκταση της Ιλιάδας είναι κατά 3.500 στίχους περίπου μεγαλύτερη από την Οδύσσεια, 15.693 στίχοι. §  Η Ιλιάδα χωρίζεται σε 24 ραψωδίες, όσα και τα γράμματα του ελληνικού αλφάβητου. Οι ιλιαδικές ραψωδίες δηλώνονται με ένα κεφαλαίο γράμμα και το περιεχόμενο της καθεμιάς αποδίδεται από έναν τίτλο.

Η Ιλιάδα αναφέρεται σε ένα ένδοξο παρελθόν γεμάτο ηρωικές πράξεις. Έτσι, αν και το έπος συντέθηκε τον 8ο αιώνα, αναφέρεται σε αναμνήσεις μιας άλλης εποχής, της μυκηναϊκής, στο τέλος της οποίας έγινε ο Τρωικός πόλεμος (12ος αιώνας π.Χ.). Επειδή, λοιπόν, ο ποιητής αναπαριστά μιαν εποχή πολύ πιο μακρινή από τη δική του και αγνοεί πολλές λεπτομέρειες της καθημερινότητάς της, απεικονίζει μέσα στο έργο του έναν κόσμο που του είναι πιο πρόσφατος και οικείος. Γι’ αυτό οι συνήθειες, οι αντιλήψεις, οι θεσμοί και τα υλικά που χρησιμοποιούν οι ήρωες της Ιλιάδας ήταν γνωστά στην εποχή του ποιητή αλλά όχι και στο μυκηναϊκό άνθρωπο.  (αναχρονισμοί

§  Στην Ιλιάδα το θέμα είναι η μῆνις (= θυμός, οργή), η οργή δηλαδή του Αχιλλέα μετά τη σύγκρουσή του με τον αρχιστράτηγο των Αχαιών, τον Αγαμέμνονα.

Ο θυμός του Αχιλλέα προκλήθηκε με αφορμή τη μοιρασιά των λαφύρων. Συγκεκριμένα, ο Αγαμέμνονας είχε πάρει ως γέρας (= πολεμικό λάφυρο) τη Χρυσηίδα, κόρη του ιερέα του Απόλλωνα Χρύση. Έπειτα από παράκληση του Χρύση, ο Απόλλωνας έστειλε λοιμό στο στρατόπεδο των Αχαιών, για να τους τιμωρήσει για την αρπαγή της Χρυσηίδας. Έτσι ο Αγαμέμνονας υποχρεώθηκε να επιστρέψει τη Χρυσηίδα στον πατέρα της. Απαίτησε όμως να πάρει αυθαίρετα ως λάφυρο τη Βρισηίδα, που ήταν το γέρας του Αχιλλέα. Το γεγονός αυτό προσέβαλε τον Αχιλλέα, που σε μια έκρηξη θυμού και ύστερα από μια έντονη σύγκρουση αποφασίζει να αποχωρήσει από τον πόλεμο μαζί με τους Μυρμιδόνες

§  Το έπος τελειώνει με το θάνατο και τον ενταφιασμό του Έκτορα, του βασικού υπερασπιστή της Τροίας. Η συνέχεια (άλωση και καταστροφή της Τροίας, αιχμαλωσία των μελών της βασιλικής οικογένειας κτλ.) παρουσιάζεται σε άλλα έπη.

Διαφορές Ιλιάδας και Οδύσσειας
Ιλιάδα	Οδύσσεια
δραματική πυκνότητα	αφηγηματικό ύφος
γράφτηκε από κάποιον σε νεαρή ηλικία	γράφτηκε από κάποιον γηραιότερο
ηρωικό περιεχόμενο	στοιχεία παραμυθιού με εξωπραγματικά όντα
η βασιλεία ακμάζει	η βασιλεία βρίσκεται σε παρακμή
κλειστή αριστοκρατική τάξη	παρουσιάζονται όλες οι κοινωνικές τάξεις
οι θεοί είναι εγωιστές και άδικοι	οι θεοί υπακούουν σε μια ηθική τάξη
ο Αχιλλέας είναι ορμητικός και παθιασμένος	ο Οδυσσέας είναι έξυπνος, επίμονος και υπομονετικός
πολεμικό έπος	ειρηνικό έπος

1. Τι γνωρίζετε για τη χρονολογία σύνθεσης της Ιλιάδας και για τη χρονική σειρά με την οποία συνέθεσε ο Όμηρος τα δύο του έπη;
2.     Ποια είναι η σχέση της Ιλιάδας με την ιστορία;
3.      Ποιο είναι το κύριο θέμα, ποιο το περιεχόμενο της Ιλιάδας και πώς συνδέονται;
4.     Ποιες είναι οι διαφορές της Ιλιάδας και της Οδύσσειας

 α) ως προς το ύφος,

β) ως προς το θέμα ,

γ) ως προς τις κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες ,

δ) ως προς την παρουσίαση των θεών και των ανθρώπων,

 ε) ως προς το γενικό χαρακτήρα;

Να σημειώσετε αν οι προτάσεις που ακολουθούν είναι σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ). Όπου υπάρχουν λάθη, να τα διορθώσετε:

6. Η Ιλιάδα πήρε το όνομά της από το όνομα του κεντρικού ήρωα του έπους.
7. Η Ιλιάδα ξεκινάει με το θέμα της οργής του Αχιλλέα (μῆνις).
8. Ο Αχιλλέας οργίστηκε με τον Οδυσσέα τον πρώτο χρόνο του πολέμου.
9. Η οργή του Αχιλλέα έχει σημαντικές συνέπειες για την εξέλιξη της δράσης.
10. Στην Ιλιάδαθέμα και περιεχόμενο είναι το ίδιο.
11. Ο Αχιλλέας δεν επέστρεψε ποτέ στη μάχη.
12. Η Ιλιάδα κλείνει με την άλωση της Τροίας.
13. Στην Ιλιάδα τα γεγονότα παρουσιάζονται πάντα σε απόλυτη χρονολογική σειρά.
14. Ο ποιητής στην Ιλιάδα αναφέρεται στις 51 τελευταίες μέρες πριν από την άλωση της πόλης.
15. Περιεχόμενο της Ιλιάδας αποτελεί η μῆνις του Αχιλλέα.