Η ΑΦΗΓΗΣΗ

Ορισμός της αφήγησης      

• Αφήγηση έχουμε όταν παρουσιάζουμε προφορικά, ή γραπτά μια σειρά πραγματικών ή πλασματικών γεγονότων.

 Η αφήγηση προϋποθέτει τουλάχιστον, δύο πρόσωπα:

 ένα πομπό -τον αφηγητή- και κάποιον στον οποίο απευθύνεται ο αφηγητής -τον αποδέκτη- της αφήγησης.

Σύμφωνα με τον Joseph Campell, πρώτη μορφή αφήγησης αποτελούν οι μύθοι, δηλαδή  οι ιστορίες που διηγούνταν οι πρόγονοι μας προκειμένου να μεταβιβάσουν σημαντικά γεγονότα της εποχής  τους   στις νεότερες γενιές. 

Αφηγήσεις συναντάμε σε διάφορα είδη κειμένων, όπως σε παραμύθια,σε τραγούδια, σε προσωπικά ημερολόγια, κ.ο.κ.

Ο αφηγητής φροντίζει να δώσει στον αποδέκτη  της αφήγησής του όλες  τις απαραίτητες πληροφορίες για τον τόπο, το χρόνο,  τα πρόσωπα και τα αίτια των συμβάντων .

Κάθε   αφήσηση  προφορική ή γραπτή πρέπει να οργανώνεται µε άξονα το χρόνο, και οι καταστάσεις   να  συνδέονται   μεταξύ τους αιτιολογικά.

Η έκταση της αφήγησης ποικίλλει .Μπορεί να είναι είτε πολύ εκτεταμένη    ή   και  πάρα πολύ σύντομη .Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η  γνωστή  φράση   του  Ιούλιου Καίσαρα "νeni, vιdi, vici" («ήρθα, είδα, νίκησα») που θεωρείται  και  η συντομότερη   μορφή αφήγησης. 

⇰Είδη αφήγησης:

•  Μυθοπλαστική αφήγηση →   Σε αυτή κυριαρχεί ο κόσµος της φαντασίας και  τη συναντάμε  κυρίως στη λογοτεχνία.
•  Ιστορική αφήγηση →  Εδώ εστιάζουμε στην παρουσίαση γεγονότων του παρελθόντος (ιστορία).

       Σε αυτή τη μορφή  αφήγησης απουσιάζει η οπτική γωνία του αφηγητή, γιατί στόχος είναι κυρίως η αντικειμενικότητα στην καταγραφή των γεγονότων .

•  Ρεαλιστική αφήγηση → Στόχος εδώ είναι η πειστική παρουσίαση των  γεγονότων π.χ ρεπορτάζ

Τα   δομικά στοιχεία της αφήγησης

Ø Ήρωας

Ø Τόπος

Ø Χρόνος

Ø Πρόβλημα

Ø Λύση του προβλήματος

Συγκεκριμένα  σε ένα αφηγηματικό κείμενο  τα βασικά του στοιχεία πρέπει να είναι τα εξής :

⇾ Ο χώρος όπου συµβαίνουν τα γεγονότα (πού;).

 ⇾Ο χρόνος (πότε;).

 ⇾Οι ήρωες της ιστορίας  : δηλαδή οι ποιοι είναι  βασικοί πρωταγωνιστές καθώς και τα άλλα πρόσωπα που συµµετέχουν.  

⇾Η εξέλιξη της ιστορίας:Με ποιο γεγονός , με ποιο πρόβλημα ξεκινάει η ιστορία. Πώς  εξελίσσεται  στη συνέχεια. Με ποια γεγονότα ή πράξεις συνεχίζεται. Ποια τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι ήρωες  στην επίλυση του προβλήματος. Οι  ενέργειες των ηρώων και τα αποτελέσματα των προσπαθειών  τους .Τα τυχαία και απρόσμενα γεγονότα  που συμβαίνουν

Περιγράφεται  δηλαδή η  αρχική κατάσταση   και  τι είδους  ανατροπές και εξελίξεις  συνέβησαν  στην πορεία της ιστορίας.

⇾Η  αντίδραση των ηρώων στα προβλήματα, οι σκέψεις και τα συναισθήματα των προσώπων της ιστορίας ή και ακόμη του αφηγητή της ιστορίας.

⇾Η αποτίμηση των γεγονότων και των  ηρώων  .Ποιες ήταν οι σκέψεις και τα συναισθήματά μας για  αυτό που ζήσαμε (μπορούμε να τα εκφράζουμε τόσο στον επίλογό όσο και κατά την διάρκεια της εξέλιξης των γεγονότων της διήγησής).

⇾Το τέλος  της ιστορίας (   η λύση ).

Χρησιμοποιούμε: 

• Παρελθοντικούς Χρόνους  (κυρίως παρατατικό, αόριστο αλλά

    και ιστορικό ενεστώτα για ζωντάνια και αμεσότητα).

• Χρονικές και αιτιολογικές προτάσεις.
• Χρονικούς συνδέσμους, χρονικά επιρρήματα και γενικότερα  φράσεις  που δηλώνουν χρόνο.
• Χρήση συνδετικών λέξεων οι οποίες  εκφράζουν χρονική σειρά αλλά και δηλώνουν την  αιτιολογική σχέση  των  γεγονότων  

(π.χ. στην αρχή, , στη συνέχεια, ύστερα από λίγο, ξαφνικά, στο τέλος,αφού έγι­ναν αυτά κλπ.), ώστε να δίνουμε ξεκάθαρα την εξέλιξη της ιστορίας.

• Ρήματα δράσης
•  Ρήματα έκφρασης συναισθημάτων
• Ευθύ και πλάγιο λόγο
• Διάλογο  και εσωτερικό  μονόλογο 

 Περιγραφή   τοπίων, σκηνικών.

Στην αφήγηση μιας ιστορίας είναι πολύ σημαντικό να ακολουθείτε μια λογική, φυσική σειρά στην παρουσίαση της εξέλιξης των γεγονότων

Για να παρουσιάσουµε τους ήρωες  της ιστορίας, µπορούµε να χρησιµοποιήσουµε κάποια στοιχεία που τους προσδιορίζουν όπως :

  Όνοµα ,  Επάγγελµα  ,Φύλο , Ηλικία ,Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά  ,  Οικογενειακή-κοινωνική κατάσταση

👦Αν ο αφηγητής παίρνει μέρος στα γεγονότα η  αφήγηση γίνεται σε α΄ πρόσωπο (ενικού ή πληθυντικού). Έχει τη δύναμη της προσωπικής μαρτυρίας, εξασφαλίζει με αυτό τον τρόπο αμεσότητα και αληθοφάνεια στην αφήγηση, και ένα εξομολογητικό χαρακτήρα. Σε μία  υποκειμενική αφήγηση: ο αφηγητής παρεμβαίνει διατυπώνοντας κρίσεις ,σχόλια   και κοινοποιεί  τα προσωπικά του συναισθήματα.

👧Αν ο αφηγητής δε συμμετέχει στην ιστορία, η αφήγηση γίνεται σε γ΄ πρόσωπο (ενικού ή πληθυντικού).Δημιουργεί την αίσθηση της αντικειμενικότητας. Ο αφηγητής αποστασιοποιείται συναισθηματικά από τα γεγονότα και τα παρουσιάζει με μία ουδέτερη διάθεση.  Λέγεται : Παντογνώστης αφηγητής

   Η αφήγηση μπορεί να είναι:

 Α. γραμμική (ευθύγραμμη): παρουσίαση των γεγονότων όπως ακριβώς συνέβησαν χρονολογικά

 Β. In media res: έναρξη της αφήγησης από κάποιο γεγονός στη μέση και αργότερα επιστροφή και αναφορά των αρχικών γεγονότων.

 Γ. διακεκομμένη: η ροή των γεγονότων διακόπτεται από την παράθεση μιας άλλης ιστορίας.

 Δ. παράλληλη: παρουσίαση της εξέλιξης δύο ιστορι

👭Ηθογραφία προσώπων

 Τα πρόσωπα μιας αφήγησης ηθογραφούνται –, παρουσιάζεται δηλαδή ο χαρακτήρας τους  μέσα από την περιγραφή και τα σχόλια που κάνει γι’ αυτά ο αφηγητής.

Η περιγραφή µέσα στην αφήγηση.

Όταν σε ένα κείμενο υπάρχει περιγραφή, στο σημείο εκείνο γίνεται μία παύση της ιστορίας.Η ροή της ιστορίας διακόπτεται και υπάρχει χρονική επιβράδυνση.

Εδώ

Ακούστε ελεύθερα ηχητικά βιβλία 

👉χαρακτηριστικά αποσπάσματα από  λογοτεχνικές αφηγήσεις

Άλκης Ζέη, Το καπλάνι της βιτρίνας (απόσπασμα)

   Την Κυριακή, το χειμώνα, είναι η πιο βαρετή μέρα. Από το πρωί, η Μυρτώ κι εγώ παίζουμε, τσακωνόμαστε, διαβάζουμε κανένα βιβλίο, αλλά το απόγευμα, όταν αρχίζει να σκοτεινιάζει νωρίς νωρίς, δεν ξέρουμε τί να κάνουμε.

Τα απογεύματα μένουμε στο σπίτι μόνες με τον παππού. Ο μπαμπάς κι η μαμά παίζουν χαρτιά στο σπίτι του κυρίου Περικλή, που είναι ο διευθυντής του μπαμπά στην τράπεζα. Η θεία Δέσποινα, η αδερφή του παππού, πάει επίσκεψη στις φίλες της, κι η Σταματίνα, η υπηρέτρια, έχει έξοδο. Ο παππούς κλείνεται στο γραφείο του και διαβάζει τους «αρχαίους» του. Έτσι λέμε, με την αδελφή μου τη Μυρτώ, τα βιβλία του παππού, γιατί είναι όλα Αρχαία Ελληνικά. Πηγαίνουμε τότε στην τζαμωτή βεράντα και κοιτάμε τη θάλασσα. Τα κύματα σπάνε στους βράχους, πιτσιλάνε τα τζάμια κι έτσι όπως κυλάνε οι στάλες πάνω τους, μοιάζουν με δάκρυα. Τότε φτιάχνουμε με τη Μυρτώ τις πιο λυπητερές ιστορίες. Τάχα πως πέθανε ο μπαμπάς, η μαμά ξαναπαντρεύτηκε κι ο πατριός μας είναι πιο κακός κι από τον Δαβίδ Κόπερφιλντ. Ή πως ο παππούς είναι ένας φτωχός ζητιάνος, κι εμείς, ντυμένες με κουρέλια, γυρίζουμε μαζί του μέσα στο κρύο και ζητιανεύουμε ψωμί, από πόρτα σε πόρτα.

Αυτή όμως την Κυριακή βαριόμασταν όλα τα παραμύθια και τα παιχνίδια μας.

⥤«ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΑΠΟ ΤΟ ΠΟΥΘΕΝΑ     ΑΛΚΗ ΖΕΗ

   Με λένε Ίκαρο Λαμπρίδη και μένω στο Παγκράτι στην οδό Δικαιάρχου με την οικογένειά μου. Η οικογένειά μου είναι η θεία μου, η Ελένη-Ιοκάστη Καποδίστρια, το Αγόρι κι εγώ. Είμαι δέκα χρονών. Την ιστορία της οικογένειάς μου τη μαθαίνω κάθε Πέμπτη, όταν έρχονται οι φίλες της Ελένης-Ιοκάστης να παίξουν μπιρίμπα. Κάθονται στο καθιστικό γύρω από ένα στρογγυλό τραπέζι και παίζουν μιλώντας ασταμάτητα. Ακούω τη θεία μου να λέει στις φίλες της: «Από πού βρέθηκαν αυτά τα ξανθά μαλλιά; Κανείς στο σόι μας δεν είχε. Θαρρείς και αυτό το παιδί ήρθε από το πουθενά». Ώρες ώρες το πιστεύω κι εγώ πως ήρθα από το πουθενά.
 

  ➽ ΟΙ ΠΡΟΓΟΝΟΙ ΜΟΥ δουλέψανε σκληρά τη γη που είναι κάτω απ' τα Κιμιντένια. Όταν εγώ γεννήθηκα, ένα μεγάλο μέρος της περιοχής το όριζε η φαμίλια μας. Το χειμώνα μέναμε στην πόλη, αλλά μόλις τα χιόνια φεύγανε απ' τα Κιμιντένια κ' η γη πρασίνιζε μας έπαιρνε η μητέρα μας, όλα τ' αδέρφια μου, την Ανθίππη, την Αγάπη, την Άρτεμη, τη Λένα, εμένα, και πηγαίναμε να ζήσουμε τους μήνες του καλοκαιριού στο κτήμα, κοντά στον παππού και στη γιαγιά μας.

Η θάλασσα ήταν μακριά από κει, κι αυτό στην αρχή ήταν μεγάλη λύπη για μένα επειδή γεννήθηκα κοντά της. Στην ησυχία της γης θυμόμουν τα κύματα, τα κοχύλια και τις μέδουσες, τη μυρουδιά του σάπιου φυκιού και τα πανιά που ταξίδευαν. Δεν ήξερα να τα πω αυτά, επειδή ήμουνα πολύ μικρός. Αλλά μια μέρα η μητέρα μου βρήκε το αγόρι της πεσμένο μπρούμυτα καταγής, σα να φιλούσε το χώμα. Το αγόρι δε σάλευε, κι όταν η μητέρα πλησίασε τρομαγμένη και το σήκωσε είδε το πρόσωπο του πλημμυρισμένο στα δάκρυα. Το ρώτησε ξαφνιασμένη τι έχει, κ' εκείνο δεν ήξερε ν' αποκριθεί και δεν είπε τίποτα. Όμως μια μητέρα είναι το πιο βαθύ πλάσμα του κόσμου, κ' η δική μου, που κατάλαβε, με πήρε από τότε πολλές φορές και πήγαμε ψηλά στα Κιμιντένια, απ' όπου μπορούσα να βλέπω τη θάλασσα. Κ' ενώ εγώ αφαιριόμουνα στη μακρινή μαγεία του νερού, εκείνη δε μου μιλούσε, για να αισθάνομαι πως είμαστε μονάχοι, η θάλασσα κ' εγώ. Περνούσε πολλή ώρα έτσι, τα μάτια μου κουράζονταν να κοιτάνε και γέρναν, έγερνα κ' εγώ στη γη. Τότε τα δέντρα που με τριγύριζαν γίνονταν καράβια με ψηλά κατάρτια, τα φύλλα που θροούσαν γίνονταν πανιά, ο άνεμος ανατάραζε το χώμα, το σήκωνε σε ψηλά κύματα, τα μικρά τριζόνια και τα πουλιά ήταν χρυσόψαρα και πλέανε, κ' εγώ ταξίδευα μαζί τους.

Σαν ξυπνούσα, έβλεπα από πάνω μου τα μάτια της μητέρας μου να περιμένουν.

— Ήταν ωραία, αγόρι; με ρωτούσε χαμογελώντας γλυκά.

— Αχ, μητέρα, πάντα είναι ωραία με τη θάλασσα!

Ηλία Βενέζη, Αιολική Γη

ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΔΙΧΩΣ ΟΝΟΜΑ ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΔΕΛΤΑ  

''Ο Μικρός Πρίγκιπας΄΄  Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ 

Άσκηση   

• Να  αφηγηθεί τε    κάποιο γεγονός που θα σας μείνει αξέχαστο.
• Διηγούμαι   Μία φανταστική περιπέτεια   στο  δάσος .
• καλοκαιρινές   περιπέτειες στο χωριό .
• Γράφω  ένα παραμύθι .
• Μία θαλασσινή περιπέτεια  .
•