ΟΡΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙΑ

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΤΟΝ ΟΜΗΡΟ

In medias res

Η  τεχνική σύμφωνα με την οποία η αφήγηση των γεγονότων ξεκινάει από  ένα προχωρημένο σημείο της ιστορίας κι όχι από την αρχή   .

Η λατινική  αυτή  φράση  η οποία  σημαίνει «στο μέσο των πραγμάτων», δηλαδή στη μέση της υπόθεσης είναι  μια τεχνική  αφήγησης, 

σύμφωνα με την οποία η ιστορία   δεν ξετυλίγεται από την αρχή, 

αλλά ο αφηγητής  επιλέγει  να    μάς μεταφέρει στο  πιο  κρίσιμο  σημείο της πλοκής και έπειτα, με αναδρομή στο παρελθόν, παρουσιάζονται όσα   έχουν  προηγηθεί. Με αυτήν την επιλογή  του  αυτή προκαλείται    το  έντονο ενδιαφέρον του αναγνώστη .

Έτσι και στην Οδύσσεια ο  Όμηρος  δεν  διηγείται  τις  περιπέτειες του Οδυσσέα από την αρχή και με τη σειρά που έγιναν, αλλά αρχίζει από το τέλος περίπου των περιπετειών,  από  το σημείο  που  ο Οδυσσέας  βρίσκεται  στο  νησί  της Νεράιδας Καλυψώς.

Προοικονομία

Η προετοιμασία για τα επόμενα γεγονότα που θα ακολουθήσουν λέγεται προοικονομία.  Είναι ο τρόπος με τον οποίο ο συγγραφέας δημιουργεί τις προϋποθέσεις, ώστε η εξέλιξη της πλοκής να είναι για τον αναγνώστη φυσική ,ώστε τα γεγονότα που θα ακολουθήσουν να προετοιμαστούν κατάλληλα και να έρθουν με φυσικό τρόπο.

Επική ειρωνεία

Είναι η τεχνική που παρουσιάζει κάποιον ήρωα να αγνοεί την αλήθεια, την οποία όμως γνωρίζουν άλλα πρόσωπα του έργου και κυρίως οι αναγνώστες. Είναι μία αντίθεση ανάμεσα σε κάτι που φαίνεται και σε κάτι που  συμβαίνει.  Ο αφηγητής «συνομωτεί» με τον ακροατή/θεατή σε  βάρος του ήρωα ο οποίος αγνοεί κάτι που εμείς γνωρίζουμε.

Τυπικά επίθετα

Είναι σταθερά επίθετα που χρησιμοποιούνται συχνά από τον Όμηρο, χωρίς να προσθέτουν στο περιγραφόμενο  τίποτε εξαιρετικό παρά μια γνωστή ιδιότητα.  Είναι χαρακτηριστικά (αποδίδουν μια χαρακτηριστική ιδιότητα του ήρωα ή του θεού): π.χ.πολύτροπος, γενναίος Οδυσσέας

Εικόνες

•Πρόκειται για σύντομες ή λεπτομερείς περιγραφές και μπορεί να είναι •οπτικές •ακουστικές •κινητικές •οσφρητικές

Ενανθρώπιση  και Επιφάνεια

Η παρουσία των θεών γίνεται με δύο τρόπους:

Ενανθρώπιση ονομάζουμε την εμφάνιση των θεών στους ανθρώπους όχι με την κανονική θεϊκή   τους μορφή τους αλλά με μορφή ανθρώπου και χωρίς να γίνεται αντιληπτή η θεϊκή ιδιότητά τους.

Επιφάνεια   Όταν κατά την εμφάνιση των θεών αποκαλύπτεται η θεϊκή ιδιότητά τους,

Αναχρονισμός

Ο ποιητής στο έργο του αναπαριστά μια εποχή πολύ  πιο πριν από αυτή που ο ίδιος ζει με συνέπεια να αγνοεί πολλά στοιχεία που αφορούν στην καθημερινότητα και τις συνήθειες αυτής της. 

Συχνά λοιπόν  τοποθετεί στη μακρινή αυτή εποχή συνήθειες  και καταστάσεις  της δικής του εποχής του, αυτό αποκαλείται αναχρονισμός.

Ο Όμηρος συχνά μεταφέρει στη μακρινή εποχή της υπόθεσης του έπους (12ος αι. π.Χ.) συνήθειες και  καταστάσεις της  δικής  του  εποχής  (8ος  αι. π.Χ

Παραμυθιακά στοιχεία:

 Αντικείμενα με μαγικές ιδιότητες, όπως τα χρυσά σανδάλια   του Ερμή που πετούν.

Το σχήμα άτις - ύβρις - νέμεσις – τίσις.

 Άτις = είναι η τύφλωση του νου του ανθρώπου που τον οδηγεί στην

ύβρη, δηλαδή στην αλαζονική και ασεβή συμπεριφορά απέναντι στους θεούς και στους θεϊκούς νόμους, στο ξεπέρασμα του ανθρώπινου μέτρου καθώς  και στην ανυπακοή προς το θείο νόμο.

Η ύβρις φέρνει τη νέμεση, δηλαδή την οργή του θεού.

 Τέλος, τίσις είναι η εκδίκηση του θείου με κάποια συμφορά που στέλνει στον άνθρωπο, ως τιμωρία για την υβριστική συμπεριφορά του, Με  αυτό τον τρόπο αποκαθιστά την τάξη των πραγμάτων και συχνά οδηγεί  στη φυσική συντριβή του ήρωα.

Ανθρωπομορφισμός θεών:   Είναι  η απόδοση ανθρώπινων χαρακτηριστικών στη μορφή   αλλά και στη συμπεριφορά στους θεούς

Ανθρωποκεντρισμός Οδύσσειας:

Η  γενικότερη  αντίληψη ότι κέντρο της δράσης είναι ο Άνθρωπος  και οι ικανότητές του  που  πρέπει να έχουν κεντρική θέση στην ανθρώπινη ζωή. Οι ικανότητες και οι δυνάμεις που έχει ο άνθρωπος ώστε να διαμορφώνει και να κατευθύνει ο ίδιος τη ζωή και την τύχη του . Δίνει  έμφαση στον άνθρωπο και στις ικανότητές του, σωματικές και πνευματικές. Έτσι  ο άνθρωπος είναι  τελικά ελεύθερος  να  σκεφτεί  και  να  πράξει  ό,τι  θέλει, και επομένως  είναι υπεύθυνος για τις πράξεις του.

Παράδειγμα: η  άρνηση  της  αθανασίας  από  τον Οδυσσέα  , ο οποίος προτιμά να γυρίσει στο σπίτι του και στους δικούς του και να πάρει τη μοίρα στα δικά του χέρια.

Επιβράδυνση

Είναι  μλια  βασική  τεχνική  της  επικής  ποίησης  όπως  για παράδειγμα  να αναβάλλεται μια προγραμματισμένη δράση (π.χ. ο νόστος του Οδυσσέα),  να διακόπτεται  για  λίγο  η  κύρια  αφήγηση  με την παρεμβολή ενός σχετικού επεισοδίου . Όλα αυτά αποσπούν την προσοχή του ακροατή από το κύριο θέμα και εντείνουν με αυτό τον τρόπο την αγωνία του για τη συνέχεια

Παρομοίωση:

η σύγκριση δύο εννοιών.

Υπάρχου δύο παρομοιώσεις:

 α. Απλή παρομοίωση: τα λόγια πέταξαν σαν τα πουλιά

 β. Σύνθετη/ διεξοδική/ πλατιά παρομοίωση: εδώ συγκρίνεται μια εικόνα που θέλει να μας

δώσει ο ποιητής με μια άλλη εικόνα (συνήθως προερχόμενη από την αγροτική ζωή).

Για να αναλύσουμε μία παρομοίωση εξετάζουμε:

  Τι παρομοιάζεται

 Με τι παρομοιάζεται

Ποιο είναι το κοινό τους σημείο

 Ποιος ο ρόλος / λειτουργία της παρομοίωσης.

Υστεροφημία:

Η  καλή φήμη μετά το θάνατο , κάτι που αποτελούσε  σημαντική αξία στην ηρωική εποχή. Για την εποχή εκείνη θεωρείται σπουδαίο ιδανικό και οι άνθρωποι αγωνίζονταν για να την κατακτήσουν με πράξεις ηρωισμού .

Φιλοξενία:

Σοβαρός κοινωνικός θεσμός . Τον επέβαλλαν λόγοι οικονομικοί (εμπορικές δοσοληψίες), πολιτικοί στρατιωτικοί (συμμαχίες), κοινωνικοί (στήριγμα σε μία  ξένη χώρα) .Στην ομηρική κοινωνία ο θεσμός της φιλοξενίας ήταν ιερός και  τον προστάτευε ο ίδιος ο Δίας (ξένιος Δίας). Έτσι οι άνθρωποι τηρούσαν τους κανόνες της φιλοξενίας με ιερή προσήλωση .Το «τυπικό» της ομηρικής φιλοξενίας  περιλάμβανε μια συγκεκριμένη συμπεριφορά από μέρους του «ξενιστή», αυτού που παρείχε τη φιλοξενία δηλαδή, προς τον φιλοξενούμενό του.

 Το τυπικό της φιλοξενίας προβλέπει:

 α. Υποδοχή β. Παράθεση γεύματος γ. Συζήτηση δ. Λουτρό ε. Ανταλλαγή δώρων.

Συγκεκριμένα  έπρεπε :

Να υποδεχτεί τον  ξένο  (με προσφώνηση  και  χειραψία)  και  να  τον προσκαλέσει  σε  φιλοξενία. 

.Να του προσφέρει λουτρό(να τον λούσουν, να τον αλείψουν με λάδι, να του δώσει καθαρά ρούχα)

. Να  τον φιλέψει(να  του  δώσει  κάθισμα  σε θέση  τιμητική,  τραπέζι  για  να  φάει,  εκλεκτή μερίδα  φαγητού  και  πιοτό.  Σε  εξαιρετικές περιπτώσεις οργανώνει επίσημη γιορτή ή και αγώνες προς τιμήν του)

.Να τον ρωτήσει ποιος είναι, από πού έρχεται και τι θέλει,

.Αφού  ακούσει  το αίτημα του ξένου   να  το ικανοποιήσει όσο μπορεί

.Να  προσφέρει  στον  ξένο διαμονή για  όσο θέλει

.Να  τον  αποχαιρετήσει ανταλλάσσοντας  δώρα με τα ποία  επισφραγίζονταν για πάντα  η φιλία τους.

  Μπορείς να δοκιμάσεις τις γνώσεις σου Εδώ